CAELATOR

CAELATOR

servus olim apud Romanos: cuius meminit Iavenal. Sat. 9. v. 145.

Sit mibi praeterea curvus Caelator, et alter

Qui multas facies pingat cito. ----

Ubi vetus Interpres Caelatorem explicat servum argentarium, laboriosum, atque glypbarium: quae tamen disparare videtur antiqua Inscr. sepulchralis, quae Romae legebatur; ANTIGONUS. GERMANIC. CAESAR. ARGENTARIUS. VIXIT AN. XLII. AMIANTUS. GERMANIC. CAESAR CAELATOR. FECIT. A'caelo autem dictus: cuius meminit Ovid. Fastor. l. 3. v. 831.

Quique movies caelum, tabulamque coloribus uris,

Quique facis doctâ mollia saxa manu.

Ubi quidam pro caelum legunt cestrum, et haec verba ad Encansticen referunt, submonente Pliniô l. 35. c. 11. exir. Encausto pingendi duo fuisse antiquitus genera, cerâê et in ebore cestrô i. e. vericulô: quô imagines mulierum maxime pinxisse, Lalam Cyzicenam

Virginem, M. Varronis iuventâ, Idem tradit, Ibid. Sed pro vulgata lectione stat Servius, ad Virgil. Aen. l. 1. v. 644.

------ ------ Caelataque in auro

Fortia facta patrum.

Scribit namque: Insculpta, tamen boc nomen in principali aliam babet naturam, in derivatione mutat. Nam caelum est, unde operantur Argentarii: quod producitur naturaliter, etc. Vide Laur. Pignor. Comm. de Servis, ubi varia hanc in rem erudite congessit, ut alios mittam. Caelatura autem luxu Romanorum in valuit: prius namque adhuc:

----- rudis et

Graias mirari nescius artes

Urbibus erersis, praedarum in parte reperta

Magnorum artificum frangebat pocula miles,

Ut pbaleris gaudcret equus, caelataque cassis

Romuleye simulacbra ferae mansuescere iussae

Imperii fatô, geminos sub rupe Quirinos,

Ac. nudam effigiem clypeô venientis, et bastâ,

Pendentisque Dei perituro ostenderet bosti.

Argenti quod erat, solis fulgebat in armis,

ut ait Iuvenalis Sat. 11. v. 100. et seqq. At temporis processu, versa rerum facies. Postquam enim argentea pocula in pretio esse coepêre, continentiores Cives purum, simplex nullisque emblematis caelatum argentum habere gaudebant, nepotes vero totos census in mirabiles profudêre sculpturas. Plin. l. 33. c. 12. Et quid baec attinet colligere, cum capuli militum contemptô ebore, aut etiamfastiditô caelentur argentô: vaginae batillis, baltbei lamimiscrepitent: Iam vero raedagogia ad transitum virilitatis custodiantur argentô, feminae laventur et nisi argentea solia fastidiant, eademque materia et cibis et probris serviat. mentio in antiquis marmoribus, quorum unum sic habet, apud Pignorium,

VIBIAE. CUCCESSAE. LIVIAE.

AUG. SER. AB. ARGENTO.

POTORIO.

Inde iocose apud Athenaeum magnum poculum puteus argenteus dicitur l. 11. Dipnosopb. ut clarum sit, inde etiam Graecis in usu fuisse. Et quid ni, cum notum apud illos poculum Solis Herculisque, in quo Heros navigâsse fertur; ingentiaque pocula ἡλίου πλοῖα dici consueverint, Eustath. in Od. 1. Quid insculpi solitum fuerit, docet Virg. Aen. l. 1. v. 644.

Ingens argentum mensis caelataque in auro

Fortia facta patrum.

Item Iuvenalis Sat. 1. v. 76.

Argentum vetus, et stantem extra pocula caprum.

De caelatura hac poculorum inprimis argenteorum, quam Emblematum opus vocat vetus Scholiastes Iuvenalis ad v. 76. Sat. 1. locus est egregius Pauli ICti l. 13. ff. de condict. furtiva. Neminem in auro caelando inclaruisle miratur Plin. loc. cit. in argento maxime laudat mentorem uti vidimus. Martialis l. 8. Epigr. 51. de Pbiala Rufi, v. 1. s.

Quis labor in Pbiala? docti Myos, anne Mrronis?

Mentoris baec manus est? an Polyclete tua?

Livescit nullâ caligine fusca. ------ ------

Dicebantur autem ista nobilium Artificum emblemata, propriô nomive formae. Sext. Propertius l. 4. eleg. 2. v. 61.

At tibi Mamuri, sormae caelator abenae,

Tellus artisices ne terat Osca manus.

Vide Thom. Dempster. in Ioh. Rosini Antiqq. Rom. l. 5. paralip. ad c. 30. et supra. Sed et Caelatura, inter ministeria sacra recensetur, in Synodo Exoniensi A. C. 1287. can. 12. Cereus pascbalis, duo cerei processionales, celatura super Altare -- Onera omnium ornamentorum praedictorum - supportabunt libris matutinalibus, unicô scilicet psalteriô, fenestris vitreis in cancello et celatura super maius Altare duntaxat exceptis, quae Rectores vel Vicarii supportabuat, Ubi Carolo du Fresne videtur id esse, quod in Ecclesia Roman. vulgo Tabernaculum vocant. Alia tamen videtur eidem esle vocis notio, apud Laur. Leodiensem in Episcopis Virdun. p. 345. Tigna, laquearia, tecta et caelaturam Ecclesiae, et vide eundem Auctorem in glossario.